प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना (पीएमएसबीवाय)

परिचय

• प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना ही भारत सरकारद्वारे चालवली जाणारी अपघाती विमा योजना आहे.
• वित्त मंत्रालयाच्या अंतर्गत वित्तीय सेवा विभाग हा या योजनेचा नोडल विभाग आहे.
• हे १ जून २०१५ रोजी लॉंच केले गेले.
• प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना सुरू करण्यामागील मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे विमा नसलेल्या लोकांना वैयक्तिक अपघाती विमा संरक्षण प्रदान करणे.
• या योजनेला दुसऱ्या नावाने देखील ओळखले जाते उदा :- "पंतप्रधान सामाजिक सुरक्षा योजना” किंवा “पंतप्रधान अपघात विमा योजना”.
• हे एखाद्या व्यक्तीसाठी एक वर्षाचे वैयक्तिक अपघाती विमा संरक्षण आहे.
• विमाधारक व्यक्तीचा अपघाती मृत्यू झाल्यास किंवा तिला/ त्याला डोळा/ हात/ पायांचे आंशिक/ कायमचे अपंगत्व आल्यास आर्थिक सहाय्य दिले जाईल.
• पॉलिसीधारकाचा मृत्यू झाल्यास प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेअंतर्गत रु. २,००,०००/- दिले जातील.
• कायमचे अपंगत्व असल्यास रु. २,००,०००/- ची आर्थिक मदत तर, अपघातामुळे आंशिक अपंगत्व आल्यास रु. १,००,०००/- प्रदान केले जातील.
• प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेअंतर्गत वैयक्तिक अपघाती संरक्षणाचा लाभ घेण्यासाठी लाभार्थ्याला प्रती वर्ष प्रीमियम रु. २०/- भरावे लागतील.
• ही योजना सार्वजनिक क्षेत्रातील सामान्य विमा कंपन्या (पीएसजीआयसीएस्) आणि बँकांच्या सहकार्याने इतर सामान्य विमा कंपन्यांद्वारे  ऑफर केली जाते.
• कोणत्याही विमा कंपनीला त्यांच्या ग्राहकांसाठी प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना लागू करणे हे संबंधित बँकांवर अवलंबून आहे.
• पात्र लाभार्थी बँकेला भेट देऊन प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेत स्वत:ची नोंदणी करू शकतात.
• बँकेत उपस्थित अधिकारी लाभार्थी व्यक्तीची प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेत नोंदणी करतील.
• प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेत लाभार्थीची नोंदणी करण्यासाठी ते ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया किंवा ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया निवडतात की नाही हे बँकेवर अवलंबून आहे.

फायदे

• वैयक्तिक अपघाती विमा संरक्षण रु. १,००,०००/- पासून ते रु. २,००,०००/-.
• प्रिमियमची रक्कम खूपच कमी आहे म्हणजे फक्त रु. २०/- दर वर्षी.
• अपघातामुळे झालेला मृत्यू किंवा अपघातामुळे व्यक्तीचे अंशीक/ कायमचे अपंगत्व कव्हर करते.
• संमतीवर खातेधारकाच्या बँक खात्यातून प्रिमियम स्वयं-डेबिट केला जातो.
• प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेअंतर्गत दिले जाणारे आर्थिक सहाय्य आहेत :-

  लाभाची स्थिती	विमाची रक्कम
  पॉलिसी धारकाचा मृत्यू	रु. २,००,०००/-.
  कोणतेही पूर्ण अपंगत्व :- दोन्ही डोळ्यांचे संपूर्ण आणि अपूरणीय नुकसान. दोन्ही हातांचा किंवा दोन्ही पायांचा वापर न होणे. एका डोळ्याची दृष्टी गामावणे. हाताचा किंवा पायाचा वापर न होणे.	रु. २,००,०००/-.
  आंशिक अपंगत्व :- एका डोळ्याच्या दृष्टीचे एकूण आणि कधीही भरून न येणारे नुकसान. एका हाताचा किंवा पायाचा वापर न होणे.	रु. १,००,०००/-.

पात्रता निकष

• १८ वर्षे ते ७० वर्षे वयोगटातील प्रत्येक भारतीय नागरिक प्रधान मंत्री सुरक्षा विमा योजनेसाठी पात्र आहे.
• लाभार्थ्याचे जनधन बँक खाते किंवा कोणत्याही बँकेत बचत खाते असावे.
• बँक खाते व्यक्तीच्या आधार क्रमांकाशी जोडलेले असावे.

योजनेचे वैशिष्ट्ये

• ही सर्व भारतीयांसाठी एक सामाजिक सुरक्षा योजना आहे परंतु विशेषत: विमा नसलेल्या गरीब आणि विशेषाधिकारप्राप्त व्यक्तींवर लक्ष केंद्रित करते.
• लाइफ इन्शुरन्स कव्हर फक्त १ वर्षासाठी आहे जे दरवर्षी १ जून ते ३१ मे पर्यंत सुरू होते.
• योजनेची वार्षिक नूतनीकरण तारीख प्रत्येक आगामी वर्षात १ जून आहे.
• पॉलिसीधारकाच्या संमतीवर प्रिमियमचि रक्कम म्हणजे रु. २०/- एक हपट्यात पॉलिसीधारकाच्या खात्यातून ऑटो-डेबिट मोडद्वारे कापले जातिल.
• योजनेतून कधीही बाहेर पडलेली कोणतीही व्यक्ति नजीकच्या भविष्यात या योजनेत पुन्हा सामील होऊ शकते.
• वयाची ७० वर्षे ओलांडलेली व्यक्ति प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेअंतर्गत स्वत:ची नोंदणी करू शकत नाही.
• व्यक्तीचे आधार कार्ड त्याच्या/ तिच्या बँक खात्याशी लिंक करणे अनिवार्य आहे.
• वर्षातून कधीही बँकेच्या शाखेत अर्ज भरून लाभार्थी प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेत स्वत:ची नोंदणी करू शकतात.
• काही बँकांनी त्यांच्या ग्राहकांना प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज करण्याची सुविधाही दिली आहे.
• पॉलिसीधारकाचा मृत्यू झाल्यास नॉमिनीला रु. २ लाखची रक्कम मिळू शकते.
• जर कोणाही व्यक्तीची अनेक बँक खाती असतील तर अशा स्थितीत तो/ ती स्वत:च्या एक बँक खत्यातून योजनेचा लाभ घेऊ शकतो.

अटी ज्यामध्ये कोणताही दावा देय राहणार नाही

• लाभार्थी प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेअंतर्गत अपघाती विमा रकमेसाठी दावा करू शकत नाही जर तो खाली नमूद केलेल्या कोणत्याही परिस्थितीच्या कक्षेत येत असेल तर :-
  • जेव्हा लाभार्थी वय 70 वर्षे पूर्ण करतो.
  • प्रीमियम कपातीसाठी बँक खात्यात अपुरी शिल्लक.
  • लाभार्थीद्वारे बँक खाते बंद करणे.
  • जेव्हा कोणतीही व्यक्ती एकाधिक बँक खात्यांद्वारे एकाच योजनेचा लाभ घेते.

अर्ज फॉर्म

• विशिष्ट राज्य भाषेनुसार प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेचे अर्ज/ नोंदणी फॉर्म खालीलप्रमाणे आहेत :-
  • इंग्रजी.
  • हिन्दी. (हिन्दी).
  • बांगला. (বাংলা)
  • गुजराती. (ગુજરાતી)
  • कन्नड. (ಕನ್ನಡ)
  • मराठी. (मराठी)
  • ओडिया. (ଓଡ଼ିଆ)
  • तमिळ. (தமிழ்)
  • तेलगू. (తెలుగు)
  • पंजाबी. (ਪੰਜਾਬੀ)
  • आसामी. (অসমীয়া)

दावा फॉर्म

• राज्याच्या भाषांनुसार प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेचे दाव्याचे फॉर्म खालीलप्रमाणे आहेत :-
  • इंग्रजी.
  • हिन्दी (हिन्दी).
  • बांगला. (বাংলা)
  • गुजराती. (ગુજરાતી)
  • कन्नड. (ಕನ್ನಡ)
  • मराठी. (मराठी)
  • ओडिया. (ଓଡ଼ିଆ) 
  • पंजाबी. (ਪੰਜਾਬੀ)
  • आसामी. (অসমীয়া)

महत्वाच्या लिंक्स

• जन-धन से जन सुरक्षा पोर्टल.
• वित्तीय सेवा विभाग.
• अर्थ मंत्रालय.
• प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना मार्गदर्शक तत्वे.
• प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना FAQs.

राष्ट्रीय टोल फ्री क्रमांक

• राष्ट्रीय टोल फ्री क्रमांक :-
  • १८००१८०११११.
  • १८००११०००१.